Barselona Deniz Müzesi’nde açılan “İnternet ve Okyanus Metaforundan Uzaklaşma” başlıklı sergi, sanal ortamın ağırlıklı olarak denizcilikten almış olduğu çok sayıda sözcüğün zaman içinde kökenlerinden nasıl uzaklaştığını ele alıyor.

Kuramsal bir içeriğe sahip olan sergi, bu sürecin eski durumuna çevrilip çevrilemeyeceğini de gündeme getiriyor.

Kuşkusuz internet adı verilen dev sanal dünyanın kökeni ve zamanla geçirdiği dönüşüm, onu tanımlamayı sağlayan; okyanuslara ilişkin metaforlar ve denizcilik söz dağarcığı olmadan anlaşılamaz.

Çoğunlukla İngilizce kökenli olmakla birlikte; “Anchors”, “navigators”, “log books”, “compasses”, “ports”, “networks”… en sık kullanılan ve ortalama bir kullanıcının karşısına en çok çıkan başlıca sözcükler. İnterneti yaşamımıza kazandıran öncüler, deniz ticaretinin kavramlarını ve söylencelerini bu sanal ortama uyarlama yönünde bir eğilim sergilemişlerdi. Çünkü bu kavramlar, bu sanal yeni evrenin ne denli yüksek düzeyde birbiriyle bağlantılı olduğunu ve küresel kapitalist pazarın katı mantığından arınmış olduğunu düşlemeye olanak sağlamaktaydı.

Günümüze geldiğimizde karşımıza çıkan tabloda ise; bu kavramların kullanımı sürdürülüyor olmasına karşın; artık deniz kültürüne bir gönderme bulunmadığı gözlenebiliyor. Bununla birlikte; İnternet ve deniz arasındaki söz konusu anlamsal bağ, artık ayrılık öyküsüne ya da biraz daha ileri giderek tanımlayacak olursak; bir tür ihanete dönüşmüş durumda.

Bilgiyi keşfetmeye ve üretmeye yönelik olarak özgün bir hale getirilmiş bu bilgiye ulaşım yolu, okyanusla özdeşleşen maceracılıktan ya da bir çapanın verdiği güvenlik duygusundan ve pusula nasıl bir yol gösterici olduğu fikrinden yoksun olan son dönem kuşağın teknokratları tarafından zamanla farklı bir anlamda kullanılıyor durumu getirilmiş oldu. Bu durumu bir örnekle somutlaştırmak gerekirse; “navigasyon” sözcüğü, sözlüklerde, ‘bir gemi ya da tekne aracılığıyla su üzerinde belirli bir yönde ilerlemek’ olarak yer almaktayken; zamanla bu sözcük, ‘Sanal ortamdaki bir ağ ya da bilgisayar dizgesi içinde gezinmek’ anlamına gelmeye başladı.

Peki günümüzde denizcilik dünyası, söz konusu anlamsal kopuşun üstesinden gelebilmesi; dolayısıyla bu süreci eski durumuna yeniden döndürebilme olanağı olabilir mi?

İşte sergi, bu bağlamda okyanusa ait metaforu kökene dayanarak yeni tanımlıyor ve söz dağarcığındaki var olan anlamına yeniden iade ediyor.

“İnternet ve Okyanus Metaforundan Uzaklaşma”, 19 Kasım 2023 tarihine kadar Barselona Deniz Müzesi’nde görülebilecek.

(Kaynaklar: barcelona.cat, mmb.cat)