Pudong Sanat Müzesi (MAP) ve Tate işbirliğiyle düzenlenen “Turner ile Diyaloglar: ‘Yüce’yi Duyumsatmak” başlıklı sergi, yapıtlarında yer verdiği deniz betimleriyle öne çıkan İngiliz sanatçının dehasına tanıklık etme olanağı sunuyor.

Birçoğu Çin’de ilk kez sergilenen yapıtlardan oluşan serginin bir diğer önemli yanı ise; Tate tarafından bugüne kadar başka bir müzeye ödünç verilen yapıtlarla düzenlenen en büyük yağlıboya resim sergisi olması.

19. yüzyılın en büyük İngiliz ressamlarından biri olan Joseph Mallord William Turner’ın dünyasını keşfetme olanağı sunan sergi, kapsamına çağdaş sanatçıların yapıtlarını da alıyor. Turner’a ait 80’e yakın orijinal yağlıboya ve suluboya olmak üzere 100’den fazla yaptı kapsamına alan sergi, böylece, Turner’ın kariyerinin çeşitli kilit dönemlerindeki sanatsal gelişmelerin ve değişen resim tarzlarını bütüncül bir görünümle ortaya koyuyor. Ayrıca, Tate tarafından bu sergi için özel olarak hazırlanan Turner belgeseli de ziyaretçilerin Turner’ın sanat yolculuğuna katılmalarına ve ona esin veren manzaraları deneyimlemelerine olanak tanınıyor.

Turner “Kabaran Deniz ve Batık” 1840–45

museumofartpd.org.cn

.

Turner, “Yunus balıkları ve Fırtınalı Deniz” 1835–40

museumofartpd.org.cn

Tüm bu sayılanların yanı sıra; Katie Paterson, Richard Long, Olafur Eliasson, Roni Horn, Peter Doig ve Wolfgang Tillmans’ın da bulunduğu ondan fazla tanınmış çağdaş sanatçının eserlerini de Turner’ın başyapıtlarının arasına belirli bir yaklaşım biçimi çerçevesinde konumlandırılıyor. Aralarında Londra’dan Şanghay’a sergi için özel olarak taşınan yapıtlarında bulunduğu tüm bu yapıtlar, 18. yüzyıl ‘yüce’ fikrinin 21. yüzyıl yorumlarını sunuyor. Asya’da Turner’dan etkilenen sanatçılarla etkileşime sokan bu ilk sergi, ilgi çekici bir küratöryel anlatı çatısı altında gerçekleşiyor.

Richard Long, “Arduvaz Çember”, 1979

museumofartpd.org.cn

.

Wolfgang Tillmans, “İçinde Bulunduğumuz Hal”, 2015

museumofartpd.org.cn

“Yüce” nedir?

“Yüce”, oran, uyum, denge, sınırlılık gibi özellikleriyle tanınan sanatın ana kavramlarından “Güzel”den farklıdır. Güzel, Antik Yunan uygarlığından itibaren tartışılmış bir armoni üzerine temellenerek Antik Yunan ve Roma sanatının merkezine yerleşmiştir. Romantik Dönem’e gelindiğinde ise bu defa Güzel’in estetiği değil, Yüce’nin estetiği öne çıkmaktadır. Yüce, Romantizmle beraber dini anlamın ötesinde insana özgü bir içkinlik, sonsuzluğa dönük bir duygulanım türü haline gelmiştir. Bizim algımızı aşan bir büyüklük, sonsuzluk hissi, fırtına ve şimşek gibi bir güçle karşılaşmak bu hissi doğurmaktadır. Örneğin; sarp dağlar, geniş çöller, okyanus ve gökyüzü bu hissi duyabileceğimiz deneyim alanlarıdır.

Yüce, Güzel’de olduğu gibi imgelem-hayal gücü ile anlama yetisi arasındaki bir uyumdan değil, tam aksine uyumsuzluktan doğar. Yüce deneyimi genellikle hazla karışık bir ürperme, korku halidir ve buna bir saygı da eşlik eder. Alman Filozof Immanuel Kant, Yargı Gücünün Eleştirisi yapıtında Yüce’nin analitiğini uzun uzun tartışır. Kant’a göre Yüce’yi iki türlü deneyimleriz: Matematiksel Yüce ve Dinamik Yüce. Matematiksel Yüce mutlak olarak büyük olandır. Mutlak büyüklük karşılaştırılamaz bir büyüklüktür. Yücelik, ölçüsüz olan bir bütünde sayılardan çok, doğada küçük olandan daha büyüğe, daha da büyüğe doğru olan bir ilerlemede kendini gösterir. Yücelik, hayal gücünün sınırsızlığın içinde, aklın ideleri karşısında hiçliğe doğru gitmesinde belirir. Yücelik, hayal gücünün estetik büyüklük hesaplamasının akıl yoluyla büyüklük hesaplaması karşısındaki yetersizliğinden doğar. (T., Nesli, “Resim Sanatında Pan’dan Manzaranın Doğuşu”, sf 287, Selçuk Ün. Sos. Bil. Ens. Der., 2022)

Işığın Ressamı

Turner’ın resimleri, etkileyici renk kullanımı, ışık kullanımındaki ustalığı ve neredeyse soyutlamaya yakın görünen olağanüstü bir dinamizm ile karakterize edilen ‘belirsizlik’ ve ‘ puslu görünümleri’ ile öne çıkmaktadır.

İngiliz sanatının en çok etki bırakan sanatçılarından biri olan Turner, yapıtlarının çoğunu İngiliz ulusuna miras bırakmıştır. Bu miras şu anda Tate koleksiyonunun önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Tate tarafından sanatçının adına her yıl düzenlenen “Turner Ödülü”, İngiltere’de görsel çağdaş sanatlar alanında verilen en saygın ödül olarak kabul ediliyor. Turner, 2020 yılında, ülke çapında yapılan oylama sonucunda aday gösterilen yüzlerce tarihi figür arasından seçilmiş ayrıca İngiltere Merkez Bankası Yönetim Kurulu’nun aldığı kararla İngiliz banknotlarında yer alan ilk sanatçı olmuştur.

Pudong Sanat Müzesi’ndeki “Turner ile Diyaloglar: Yüceliği Çağrıştırmak” sergisi 10 Mayıs 2025 tarihine kadar görülebilecek.

(Kaynaklar: artsbird.com, museumofartpd.org.cn)