Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro, ülkenin kuzey kıyı şeridinde 300 yıl önce İspanyol Veraset Savaşı sırasında İngiliz Donanması tarafından batırılan ‘San Jose’ kalyonu batığını çıkarmak için kolları sıvadı.

Kolombiya hükümeti, 2015 yılına gelindiğinde 20 milyar dolar değerindeki hazinesiyle battığı söylenen geminin bulduğunu ancak koordinatlarının gizli tutulduğunu açıklamıştı.

2026 yılında görev süresi dolmadan önce gemiyi ve hazineleri çıkarma konusunda kararlı olduğu belirtilen başbakan Petro, çalışmaların ardından Cartegena’da bir müze kurmayı da planlıyor.

1708 yılında İspanyol San José kalyonu, mürettebatının Panama’dan ele geçirdiği tonlarca altın, gümüş ve zümrüt de dahil olmak üzere önemli miktarda ganimetle eve dönmekteydi. Kolombiya’nın Cartagena limanına doğru seyir yapmakta olan gemi, sürmekte olan İspanyol Veraset Savaşı nedeniyle İngiliz donanması tarafından pusuya düşürülerek batırılmıştı. 20 milyar dolar değerinde bir hazineyi taşıdığı düşünülen geminin yeri hakkında batırıldığı günden bu yana çok sayıda söylenti dolaşmaktaydı.

Son günlerde, ‘San Jose’ ve efsanevi hazinesi, Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro’nun, girişimleriyle uluslararası basında yeniden konuşulan bir konu haline geldi. Çoğu kaynakta, 2026 yılında görev süresi sona erecek olan Petro’nun bu çabasını altında, başkanlıktan ayrılmadan önce bu hazineyi çıkarma amacı olduğunun altı çiziliyor.

Samuel Scott, “Cartagena Açıklarında Çarpışma”, (1743-1747) – Ulusal Deniz Müzesi Koleksiyonu, Londra

news.artnet.com

Battığı konumu hakkında son birkaç on yıldır bazı tartışmalara odağı olan San José’nin yeri yüzyıllardır bilinmiyordu. Ancak 2015 yılına gelindiğinde Kolombiya hükümeti geminin bulduğunu ancak koordinatlarının gizli tutulduğunu açıkladı. Bunun nedenlerinden biri de hazine avcılarının gerekli donanıma sahip olmadan derin deniz aramasına kalkışarak, bir başka felakete yol açmaları endişesiydi.

Öte yandan Kolombiya’nın “Sea Search Armada” adlı bir ABD kökenli şirketle sürmekte olan bir davası da bulunuyor. Şirket, 1981 yılında batığı bulduğunu ve çıkarılan hazinenin yarısını almak koşuluyla Kolombiyalı yetkilileri batığın yeri konusunda bilgilendirdiğini iddia ediyor.

Geminin geçen yıl basına yansıyan görüntüleri incelendiğinde geminin gövdesinin hala sağlam olduğu göze çarpmakla beraber; batığın bulunduğu deniz tabanının, gemiden saçılan altın külçeleri, sikkeler, çanak çömlek, 1655’ten kalma İspanyol topları ve Çin kökenli porselenlerle dolu olduğu görülüyor. Ancak hakkında bunca söylentiye yol açan gemini basınla paylaşılan söz konusu görsellerine karşın çoğu kişi tarafından taşıdığı hazinenin gözlerden uzak tutulduğu düşünülüyor.

San Jose batığının yakın çevresinde bulunan porselen çay fincanları

news.artnet.com

Indiana Üniversitesi Sualtı Bilimi Merkezi Yöneticisi Charles Beaker, yapılacak su altı çalışmalarının ardından çıkarılacak hazine için “Kişisel kazanç için değil; kamu yararı için korunma altına alınmalıdır” diyerek Kolombiya hükümetinin Cartagena’da San Jose batığı için özel bir müze inşa etmeyi planladığına yönelik bir teminat verdiğini sözlerine ekliyor.

Batık şu anda suyun 700 feet altında, yani dalgıçların ulaşamayacağı bir derinlikte duruyor, ve bu derinliğe ancak uzaktan kumandalı araçlar ya da denizaltılar ulaşabiliyor. Bu durum da öngörülebileceği üzere masada büyük bir maliyetlerin dile getirilmesi anlamına geliyor. Bu nedenle de Kolombiya hükümetinin kurtarma görevini gerçekleşmesi için, olasılıkla bir kamu-özel işkolu ortaklığı kurması ya da özel bir firmayla anlaşma yapması gerekecek.

Öte yandan bu konuda en çok düşüncesine başvurulması gereken meslek grubu ise tarihçiler ve arkeologlar. Ancak onlar da arama konusunda bir anlaşmazlık içinde bulundukları görülüyor. Bir tarafta hem İspanyol hem de Kolombiya hükümetleri San Jose ve hazinesi üzerinde hak iddia ederken; diğer tarafta Deniz arkeoloğu Ricardo Borrero gibi tarihçiler ve araştırmacılar herhangi bir aramanın “Kazançtan çok risk” getireceği düşüncesini taşıyor. Deniz seviyesinin yaklaşık 2,300 feet altında bulunan geminin içinde bulunduğu çevre ile bir denge durumunda olduğunu söyleyen Borrero “Malzemeler, 300 yıldır bu koşullar altında bekliyorlar ve muhafaza edilmeleri için bundan daha iyi bir yol yok” diyor.

Öte yandan Borrero, San Joaquín adlı kalyonun, San Jose batırılmadan önce onunla birlikte, yakınlarında seyretmekte olduğuna ilişkin bilginin tarihi kaynaklarda yer aldığını belirterek. Gemide söylentilerde geçtiğinden görece daha az hazine olduğunu belirterek, batığın yükü için biçilen 20 milyar dolarlık değerin fazlasıyla abartıldığına inanıyor.

(Kaynaklar: news.artnet.com, rmg.co.uk, hypebeast.com)

1708 yılında batırıldığında 200 tona yakın altın, gümüş ve zümrüt taşıdığı düşünülen, İspanya Krallığına ait olan ‘San Jose’ gemisine ait sualtı görüntüleri Kolombiya Ordusu tarafından paylaşıldı.

İngiliz donanması tarafından 8 Haziran 1708 tarihinde Kolombiya’nın Cartagena kentinin kuzeyinde batırılan, San Jose’nin 600 kişilik mürettebatından sadece birkaçı yaşamda kalmıştı. Değerli madenlerle dolu gemi, 2015 yılında keşfedilmişti.

Kamuoyuyla paylaşılan sualtı görüntülerinde hazine yüklü batık geminin yükü olan altınlar, porselenler, çanak çömlekler, cam şişeler ve savunma gücünü oluşturan toplar net bir şekilde göze çarpıyor.  Kültür Bakanlığı gözetiminde yürütülen araştırma çalışmalarının ardından yapılan açıklamada; 314 yıldır su altında olan gemide herhangi bir insan müdahalesine rastlanmadığı belirtildi.

haberturk.com

haberturk.com

Yetkililer, ayrıca gözlem görevi sırasında sömürge döneminden kalma ve sömürge sonrası döneme ait iki batık geminin daha keşfedildiğini açıkladı.

Uluslararası Çekişmelere ve Hukuki Davalara Konu olan Batık

Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos tarafından gemi, “Dünya tarihinde şimdiye kadar bulunan en değerli hazine” olarak nitelendirirken; Kolombiyalı yetkililer, “Kolombiya, Karayipler ve dünya için bir gurur kaynağı” olacak bir batık için bir gemi müzesi kurulacağı yönünde açıklama yapmışlardı. Ancak her ne kadar Kolombiya, karasularında bulunan batıkları kültürel mirasının bir parçası olarak görüyor olsa da; İspanyol yetkililer, bulunan hazinenin İspanyol gemisinde olması nedeniyle, kendilerine ait olduğunu savunurken, Bolivya ise İspanyolların yerli halkı değerli maddeleri çıkarmaya zorladığı için hazinenin kendilerine teslim edilmesini istiyor.

1980’li yıllarda Kolombiya hükümetinden batık gemiyi aramak için izin alan Amerikan firması “Sea Search Armada”, Cumhurbaşkanı Belisario Betancur (1982-1986) ile bulunacak hazinenin yüzde 5’ini almak önerisiyle bir anlaşma yapmış ancak bu anlaşmanın ortaya çıkması üzerine konu mahkemeye taşınmıştı. 2007 yılında Kolombiya Adalet Yüksek Mahkemesi, batık San Jose gemisindeki her şeyin Kolombiya devletinin kültürel varlığı olarak tanınmasına karar vermişti.

(Kaynaklar: iha.com.tr, aa.com.tr)