Bozlu Art Project sergievi’nde açılan “Kuzeye Doğru”, Ali Alışır, Murat Germen, Ali Kazma ve Deniz Gül olmak üzere dört Türk sanatçının kuzey ülkelerine yaptıkları seyahatlerin ardından ürettikleri yapıtlara yer veriyor.

İbrahim Cansızoğlu küratörlüğünde düzenlenen sergi; düşünsel çıkış noktasını, iklim değişikliğiyle ilgili bilimsel farkındalığın gelişmesinde büyük rol oynayan kuzey coğrafyalarına yönelik merak ve gözlem etkinliklerinden esin alıyor.

Ali Alışır’ın evreni, en küçük oluştan, en büyük varoluşa dek anlama ve anlatma isteğini yansıtan “Kozmos” dizisiyle ilgili araştırmalar için gittiği İzlanda’da çektiği görünümler, sanatçının “Melez Ruhlar” serisindeki dinamik figür kompozisyonlarıyla birleşiyor. Alışır tarafından “Kuzeye Doğru” sergisi için üretilen bu yeni yapıt sanatçının yaşadığımız dünyayı fotoğrafın olanaklarıyla keşfetme pratiğinin farklı yüzlerini sunan serileri arasında ortak bir dil arayışına giriyor.

Ali Alışır – ‘İsimsiz’ (2025)

Murat Germen’in ‘Sermeq Kujalleq’ buzulunu gösteren triptik fotoğrafı, bu jeolojik yapının sürekli dönüşüm halindeki etkileyici yüzeyini gözler önüne seriyor. En hızlı hareket eden buzullardan biri olan ‘Sermeq Kujalleq’, 2004 yılından beri UNESCO Dünya Mirası listesinde bulunuyor.

Murat Germen – Global Warning/Ilulissat (2018)

Ali Kazma, “Safe” adlı videosunda Norveç’te bulunan ‘Svalbard Küresel Tohum Deposu’na odağına alıyor. Yeryüzünde yetişen bir milyonu aşkın bitki türüne ait tohumların muhafaza edildiği bu deponun bu soğuk coğrafyadaki konumlandırılmış olması, dünyadaki diğer gen bankalarındaki tohumların tüm olumsuz senaryoların gerçekleşmesi durumunda kaybolmasına karşı güvence sağlıyor. Sanatçı, videosunda insan kaynaklı distopik bir yıkıma karşı yine insanlar tarafından geliştirilen bir çözümü izleyicilerin hafızalarına kazıyor.

Ali Kazma – Safe (2015)

Deniz Gül’ün “İrtifa” adlı yerleştirmesi, “buz”u olduğu haliyle koruma düşüncesi çevresinde biçimleniyor. Bu amaç için tasarlanmış soğutma sisteminin kaideye benzeyen biçimi, buzu bir teşhir nesnesine durumuna evriltiyor. Gül’ün yapıtı, iklim değişikliğini tersine çevirmeye yönelik çabaları da içeren tüm çağrışımlarıyla beraber izleyicilerin “buz” düşünmelerini istiyor.

Deniz Gül – İrtifa/Highness (2019)

“Kuzey’e Doğru”, 22 Mart 2025 tarihine kadar Bozlu Art Project Mongeri Binası’nda görülebilecek.

(Kaynak: bozluartproject.com)

Joan Jonas’ın “Karadan Uzaklaşmak II” adlı sergisinin bir parçası olan çok katmanlı “Karadan Uzaklaşmak” adlı performansı, okyanuslara ve barındırdığı canlılara ve dirimselçeşitliliğe, sahip olduğu kırılgan ekolojik yapısına yönelik bir övgü niteliği taşıyor.

Jonas‘ın bizzat kendisi tarafından tüm dünyadaki farklı bölgelerden ve Nova Scotia‘ın kıyılarındaki akvaryumlardaki video çekimlerinden ve ayrıca bir beniz biyoloğu ve oşinograf olan arkadaşı David Gruber‘in kendisi ile paylaştığı videoların, tümünün kurgulanmasından oluşuyor.

1960’lı yıllardan günümüze performans, yerleştirme ve video sanatı alanlarında çığır açan işlere imza atan Joan Jonas, kendi kuşağının en tanınmış sanatçıları arasında yer alıyor. Sanatın sergievlerinin (sanat galerilerinin) kapalı oylumlarından (mekanlarından) çıkmasıyla, Jonas dansa, müziğe ve tiyatroya yakın çalışmalar üretmeye başladı. O günden beridir, sanatçı, insanın içinde yaşadığı çevre ile ilgili olan karmaşık sorunlarını ele alıyor. Özellikle Okyanus, Jonas‘ın çalışmalarında sürekli yinelenen bir konu olarak, çalışmalarının kalbinde bulunuyor.

Jonas‘ın imzası niteliğindeki; hareketlerden, canlı olarak eşzamanlı gerçekleştirilen çizimlerden, metin okumalarından ve video gösterimlerinden oluşan bileşenleri içeren performans boyunca, katışıksız güzelliğe ve ekolojik aciliyete yönelik yeni öyküler ortaya çıkıyor. Jonas‘ın bu anlatısına tanınmış besteci, yorumcu ve elektronik müzik sanatçısı  olan Ikue Mori ve performans sanatçısı Francesco Migliaccio katılıyor.

Performans, Thyssen-Bornemisza Ulusal Müzesi’nde düzenlenen Jonas‘ın “Karadan Uzaklaşmak-II” adlı sergisinin bir ayağı olarak  26 Şubat 2020 tarihinde Prado Ulusal Müzesi’nin odioryumunda gerçekleştirildi.

Jonas’ın Geçmiş Yıllardaki Diğer Performansları

2003 tarihli “Vals” (Waltz) başlıklı videosu için gittiği Nova Scotia‘daki ormanların yanında bulunan kumsal, aynı zamanda sanatçının 1970’li yıllarda bu yana, her yıl yaz tatilini geçirmek için gitmeyi sevdiği bir yer. Arkadaşları ve kendilerine eşlik eden köpeği ile geldiği bu kıyıda Jonas, içinde maskların, bir asanın ve aynaların kullanıldığı bir dizi düşsel, soyut ritüellerden oluşan bu performans, usa (akla) okyanusları ve okyanusların ham ve kırılgan güzelliğini çepeçevre kuşatan antik dönemlere ait peri öykülerini ve mitleri getiriyordu.

New York, Long Island‘taki Jones Kumsalı’nda gerçekleştirilen “Kumsal Parçası” (1970), izleyicilerden çamurlu bir zemin üzerinde ayakta durmalarının istendiği; performans sanatçılarının kum tepeciklerinin içinde bir gözüküp bir kayboldukları,  öte yandan beyaz bir spor maskesi giymiş, bir merdiven üzerinde ayakta duran, Jonas’ın elindeki ayna ile güneşin yansımasını izleyicilerin üzerine doğru yansıttığı bir performanstı.

2012 tarihli “Reanimation” adlı yerleştirmesinde Jonas, İzlanda ve Norveç coğrafi görünümlerine ve eski sagaların bu görünümleri betimlemelerine ayrıca şair Halldór Laxness‘in yazıları üzerine eğiliyor ve bu; havayı, toprağı, buzulları ve denizi anımsatan kaynaşma oluşturuyordu.

 

(Kaynaklar: tba21.org, museothyssen.org)