Denizci Toplum

Yükleniyor...

Denizci Toplum

Denizci Toplum

T ü r k D e n i z c i l i k K ü l t ü r ü H a r e k e t i

‘Şişe İçindeki Cam Gemiler’, Sergisi İskoç Deniz Müzesi’nde Açıldı.

Şişe içine yerleştirilmiş 150 adet eski tarihli cam geminin yer aldığı koleksiyon ile birlikte serginin küratörü Dr. Ayako Tani tarafından üretilen yeni cam yapıtlar, İskoç Deniz Müzesi’nde sergileniyor.

İskoçya’da ilk defa izleyici karşısına çıkacak olan sergide 150 adet cam geminin yanında serginin küratörlüğünü üstlenen Dr. Ayako Tani*’nin şişe içinde cam gemi üretimi sanatı tarihinden ve kültürel mirasından ayrıca bilimsel cam üfleyicilerinden esin alarak yorumladığı yeni yapıtlar da yer alıyor.

Sergi aynı zamanda, eski bilimsel cam üfleyicilerle yapılan söyleşileri dinleme olanağı sunan “Anılardaki Gemiler” başlıklı sözlü tarih çalışmasına ve sanat projesine de yer veriyor.

İngiltere’de Cam Üfleyicileri ve Cam Gemi Üretimi

Enfes cam gemileri gözler önüne seren sergi, aynı zamanda ortaya koyulan bu ürünlerin ardındaki cam ustalarının eşsiz yeteneklerinin etkileyici öyküsünü de anlatıyor.

İngiltere’de 1970’li yıllarda ağır sanayideki ekonomik darboğazın ardından ortaya çıkan işsizlikle karşı karşıya kalan cam üfleyicileri, cam laboratuar aletleri üretme konusunda elde ettikleri deneyimi, sanatsal yetenekleri ile bir araya getirerek, cam şişe içinde gemi yapmaya ve satmaya başladılar.

O dönem bu ürünlere yönelik olarak ortaya çıkan istemdeki (talepteki) patlama, bu kırılgan yapıya sahip, dikkatli bir üretim gerektiren cam gemilerin 1990’lara kadar on binlere ulaşan sayıda üretilmesine yol açmıştı. Ancak her ne kadar yükselen bu popülerlik, bu sanat yapıtlarının kitlesel boyutlarda üretimini sağlıyorsa da; ilk dönemdeki başarılı ürünler yerini, giderek işçilik niteliğinin düştüğü ürünlere bırakır.

Cam gemi ustaları çoğunlukla; Lymington, Sudbury, Birmingham, Dudley, Lichfield ve Sunderland yerleşim yerlerinde kümelenmekteydiler. Ancak üretimin büyük bölümü özellikle tersanelerin yer aldığı ve cam üretimi geleneğinin Anglo-Sakson keşişlerinin vitray cam yapımı üzerine geliştirdikleri bilgi birikimine dayan Sunderland’te yoğunlaşmaktaydı. Kentte kurulmuş bulunan Pyrex cam üretimi yapan ‘James A. Jobling ve ortakları’ adlı yerel bir üretimevinde çalışan bilimsel cam üfleyiciler, iş çıkışlarında cam gemi üretmek amacıyla işlikler (atölyeler) kurmuşlar ve üretimlerini burada gerçekleştirmişler; bu nedenle kent şişe içinde cam gemi üretiminde adı anılır bir konuma gelmiştir.

2005 yılına gelindiğinde ise; bu el işçiliği, İngiltere’deki son üreticisinin Çin’e gitmesiyle artık neredeyse ortadan kalkar. Günümüzde İngiltere’de bilimsel cam üfleyicilerin sayısının 100’e düştüğü resmi rakamlarda belirtilmekte bu nedenle İngiltere’de somut kültürel mirası kayıt altına alan Heritage Crafts Association tarafından ‘kaybolma tehlikesi altındaki’ meslekler arasında tanımlanmaktadır.

11 Eylül 2021 tarihinde açılan ‘Şişe İçindeki Cam Gemiler’ başlıklı sergi, 09 Ocak 2022 tarihine kadar İskoç Deniz Müzesi’nde açık olacak.

(*Cam sanatçısı olan Dr. Ayako Tani, Sunderland’teki ‘Ulusal Cam Merkezi’nde cam üretiminin kültürel ve endüstriyel tarihi üzerine uzman araştırmacı olarak görev yapıyor.)

(Kaynak: scottishmaritimemuseum.org)