Lorenzo Pezzani ve Charles Heller tarafından kurulan ve Adli Mimari’nin yöntemlerini kullanan “Adli Oşinografi” adlı oluşum, 2011 yılında Libya’dan Avrupa’ya doğru Akdeniz sularında şişme bir botta yolculuk yapmakta olan 72 sığınmacının Avrupa Birliği üye ülkelerinin yetkilileri tarafından ölüme terk edilmelerini bir video ile yeniden kurguluyor.

Art Review tarafından çevrimiçi olarak yayınlanan “Akışkan İzler: Şişme Bir Botta Ölüme Terk Edilme” (2014) başlıklı video, 02 Mart 2022 tarihine kadar artreview.com‘da izlenebilecek.

Akdeniz’deki askeri sınırlar düzenini inceleyen “Adli Oşinografi” başlıklı proje, son 20 yıldan bu yana Avrupa’nın deniz sınırları içinde resmi kayıtlara geçen 16.500 ölüme neden açan mekansal ve estetik koşulları analizini gerçekleştiriyor. Sivil toplum kuruluşları, bilim insanları, gazeteciler ve eylemci oluşumlar (aktivistler) dan oluşan geniş bir ağ ile birlikte “AO”, 2011 yılından bu yana, çeşitli haritalar, video canlandırmalar (‘Islak İz’ vbg.), görselleştirmeler, insan hakları raporları (örn: ‘Şişme Bir Botta Ölüme Terk Edilme’ vakası) yayınladığı gibi; aynı zamanda denizdeki göçmenlere yönelik olarak işlenen suçları belgelemek ve tartışmalı deniz alanlarında gözetleme araçları tarafında dayatılan görme/izleme düzenine karşı çıkan internet siteleri (www.watchthemed.net) kurarak, hukuki hak arayışına destek sağlıyor.

İnsan hakları ihlallerine yönelik kanıtları; uydu görüntüleri, gemi izleme verileri, coğrafi bilgi dizgeleri gibi dijital teknolojinin sunduğu olanaklarla bir araya getiren AO, denize iki yönlü bir amaçla bakmaya yönelik uygulamalar yapıyor. Bir yandan, gözetleme araçlarını alışılmışın dışında kullanarak, göçmenler ve aileleri için adalet arayışında, yasal izleme süreçlerini, insan hakları ve gazetecilik amaçlı soruşturmaları destekleyen mevcut yasal ve siyasi forumlar çerçevesinde kullanılabilecek mekansal analiz üretiyor. Aynı zamanda bir dizi yerleştirmeler ve makaleler aracılığıyla “AO”, gözetim çağında imge yaratma politikaları ve insan hakları ihlalerinde birer kanıt ve belge duruma gelen imge, video ve ses üretmenin ne anlama geldiği üzerine tartışmaları teşvik edici girişimlerde bulunuyor.

“Akışkan İzler: Şişme Bir Botta Ölüme Terk Edilme”

2011 yılının Mart ayında NATO’nun Libya’da gerçekleştirdiği askeri müdahalesi sırasında, içinde 72 sığınmacının bulunduğu ve rotasını İtalya’ya çevirmiş olan küçük bir şişme bot, Libya kıyılarının açıklarında kendi kaderine terk edilmişti. Konum belirten yardım sinyalleri bottan defalarca yayınlanmasına ve en azından bir askeri helikopter ve askeri gemiyle defalarca etkileşim sağlanmasına karşın; bot 14 gün boyunca Akdeniz’in sularında sürüklenir bir durumda bırakılmıştı. Bu durum karşısında devletin yetkili birimlerinin herhangi bir girişimde bulunmaması sonucu olarak bottaki 72 sığınmacıdan yalnızca 9 kişi yaşama tutunabilmişti. Sığınmacıların tanıklıklarını, rüzgar ve deniz akıntılarının verileriyle ayrıca uydudan sağlanan görüntülerle bir araya getiren “Adli Oşinografi”, yaşanan bu olayın ıslak izlerini yeniden inşa ederek; çeşitli hukuki davalara bir dayanak olarak kullanılabilecek bir rapor ortaya koyuyor.

artreview.com

artreview.com

“Adli Oşinografi“

2011 yılından bu yana birlikte çalışmalar sürdüren Heller ve Pezzani, göçmenlerin denizde yaşamlarını kaybetmelerine neden olan koşulları belgelemek için yenilikçi yöntemler geliştirmeyi amaçlayan bir ortak proje olan Adli Oşinografi’nin temellerini birlikte attılar. İkili ayrıca sivil toplum aktörlerine Avrupa Birliği Deniz sınırlarını gözetlemede kritik öneme sahip bir hak sağlayan kurumsal bir araç olan “WatchTheMed” platformunu da oluşturdular. Öte yanda ortaya koydukları, her biri adli kartografyayı ve görselleştirme yöntemlerini ileriye taşıyan İnsan hakları raporları, hem hükümetler ve akademik kuruluşlar nezdinde hem de kamusal alanda büyük etkiler oluşturdu ve hukuki süreçlerde kanıt olarak kullanıldı.

Kısaca Lorenzo Pezzani ve Charles Heller

Mimar ve araştırmacı olan Lorenzo Pezzani, doktora derecesini, şu anda öğretim görevlisi olarak Adli Mimari üzerine Yüksek Lisans Stüdyosu yürüttüğü, Londra Üniversitesi’nde Araştırma Mimarisi alanında aldı. Pezzani’nin çalışmaları, mekan politikası ve göçmenliğin görsel kültürü ile ilgili olmakla birlikte özel olarak okyanusların coğrafyası üzerine odaklanıyor.

Film yapımcısı ve araştırmacı olan Charles Heller siyasi nedenlerle gerçekleşen göçmenlik üzerine çalışmalarını uzun süreden beri sürdürüyor. 2015 yılında Londra Üniversitesi – Araştırma Mimarisi bölümünde Akdeniz’deki siyasi nedenlerle gerçekleşen dolaşım üzerine hazırladığı doktora çalışmasını tamamlayan Heller, çalışmalarını Cenova’da bulunan Uluslararası Kalkınma Araştırmaları Lisansüstü Enstitüsü’nde asistan olarak sürdürüyor.

(Kaynaklar: artreview.com, visibleproject.org)