Norveç Deniz Müzesi’nde açılan “Kimsenin Toprağı: Svalbard’ın Haritalandırılması” başlıklı fotoğraf sergisi, Arktik Okyanusu’ndaki Svalbard Takım Adalarının haritalanmasının konu alan ve daha önce yayınlanmış görselleri içeriyor.

Norveç Deniz Müzesi‘nde izleyicilerin ilgisine sunulan sergide yer alan görseller, 1906’da Svalbard‘taki çalışmalara öncülük eden Gunnar Isachsen tarafından çekilen belgeleme çalışmalarından oluşuyor. İlk defa sergilenen bu görsel belgeler, adanın bakir, olağanüstü güzellikteki doğasında gerçekleştirilen coğrafi ve topoğrafik çalışmaları gözler önüne seriyor.

1900’lü Yıllardaki Svalbard Takım Adaları Keşif Gezileri

09 Şubat 1920 tarihinde imzalanan Svalbard Antlaşması ile bu takım adalar, Norveç‘in egemenliğine geçmiştir ancak antlaşmadan çok daha önce bu adalara zaten Norveç tarafından araştırma keşifleri düzenlenmekteydi. Hem politik amaçlara hem de bilimsel ilgiye dayanan bu geziler, aslında aynı zamanda Norveç‘in adalara olan ilgisinin ne kadar geçmişe dayandığını da göstermektedir. Bu nedenle 1920 tarihinde imzalanan antlaşmayla, aslında Svalbard Takım Adaları üzerindeki Norveç egemenliği resmiyete kavuşmuştur.

Ancak burada özellikle belirtmek gerekir ki; antlaşma sürecinin merkezinde bir kutup kaşifi olan ve Svalbard keşif gezilerine öncülük eden Gunnar Isachsen yer almıştır. 1909 ve 1910 yıllarında Svalbard‘a iki ayrı sefer düzenleyen Isachsen, o zamana kadar bilinmeyen geniş alanları haritalamıştır. Ayrıca, yine o dönemlerde bir dizi jeolojik etüt gerçekleştirilerek; bu çalışmalarla elde edilen, toplanan örneklerden Oslo Üniversitesi’nin yararlanması da sağlanmıştır.

Gunnar Isachsen

Her ne kadar Isachsen‘in keşif gezileri araştırma amaçlı olsa da siyasi bir yönü de bulunmaktaydı. Svalbard, varsıl yer altı kaynaklarına sahipti. Bu nedenle mineral ve kömür yataklarının araştırılması ve konumlarının belirlenmesi; kaynaklar üzerinde egemenlik sağlama yolunda önemli bir girişim olarak görülmekteydi.

Isachsen‘in iki seferinden sonra, hükümet tarafından finansal olarak desteklenen keşif gezileri her yıl düzenlenmeye başladı. Adaların coğrafyasını ve jeolojisini keşfedilmesinin amaçlandığı gezilerde pek çok fosil bulundu ve kıyı açıklarındaki deniz derinlikleri haritalandı. Böylece bu seferlerle Norveç‘in Svalbard üzerindeki varlığını ve burada yapılan araştırmalar da Norveç‘in iddialarını ve istemlerini güçlendirdi.

Isachsen ve Svalbard Antlaşması

1920’den önce, Svalbard, ‘Terras Nullus’, yani ‘kimsenin toprağı’ olarak tanımlanmaktaydı. Birinci Dünya Savaşı’ndan önceki yıllarda Norveç, adalar üzerinde ileri sürdüğü haklarla ilgili olarak bazı ilerlemeler kaydetmişti, ancak bunlar o dönemin koşulları göz önüne alındığında yeterli değildi. Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) sonrası barış görüşmelerinde Svalbard sorunu gündeme getirildi. Norveç, savaşta 800’den fazla gemisini kaybetmişti. Bu nedenle de Norveç makamları yapılan görüşmelerde tazminat isteminde bulunuyordu. Paris‘te düzenlenen hükümetler arası görüşmelerde Svalbard takım adaları da gündeme getirildi. Norveç heyeti, Gunnar Isachsen‘in bulgularını ortaya koyarak Norveç’in adalarla olan tarihi bağlantılarını belgelemiş; böylece 9 Şubat 1920’de imzalanan Svalbard Antlaşması Norveç‘e Svalbard üzerinde egemenlik elde etmişti. 1925 yılında yürürlüğe giren antlaşma aynı zamanda tecimsel ve askeri bazı koşullara da içermekteydi. Anlaşmayı onaylayan tüm devletler, bölgede ekonomik faaliyetler yürütmek için eşit olanaklara sahip olacaklar ve Svalbard takım adalarında askeri faaliyetler yapılmayacaktı.

Svalbard‘ın Norveç‘in egemenliğine geçmesinin ardından Aftenposten gazetesi Isachsen’den söz ederek, haberde şu sözcüklere yer verir: “Norveç’in bu sorunu gündeme getirebilmesi, Isachsen’in çalışmalarından güç almıştır ve kuşkusuz bu davanın, Norveç lehine sonuçlanabilmesinde kendisinin payı çok büyük olmuştur.”

Kısaca Gunnar Isachsen’in

Gerçek adı Gunnerius Ingvald Isachsen‘dir ve 1868’de doğmuştur. Askeri eğitim gören Isachsen ve ordu süvarilerinde, binicilik ve daha sonra binbaşı olarak görev yapmıştır. Fransız ordusunda, Cezayir ve Paris’teki askeri birliklerde görev alan Isachsen, ilerleyen yıllarda ayrıca deniz araştırmaları üzerine çalışmalar yapmış; 1923’ten 1939’daki ölümüne kadar, Norveç Denizcilik Müzesi‘nin müdürlüğünü üstlenmiştir.

(Kaynak: marmuseum.no, digitalmuseum.com)