Amerikalı sanatçı Chris Burden’ın  1987 tarihli “Amerika Birleşik Devletlerinin Tüm Denizaltıları” adlı yerleştirmesi Dallas Sanat Müzesi’nin koleksiyonunda yer alıyor.

Amerikan modern sanat tarihi içindeki en önemli sanatçılardan biri olan Chris Burden (1946-2015), özellikle kendi dönemini tanımlayan yapıtları ile 1970’lerden günümüze modern sanatta kendisine önemli bir yer edinmiş bir sanatçı.  Burden’ın Dallas Sanat Müzesi’ndeki Amerikan Donanmasına yönelik yerleştirmesi de, sanatçının kendine özgü  bir yorumu ile izleyici karşısına çıkıyor.

Amerika Birleşik Devletlerinin Tüm Denizaltıları (1987), 2. Dünya Savaşı döneminin tipik denizaltıları temel alınarak yapılmış 625 adet karton denizaltı maketinden oluşan bir oda büyüklüğünde bir yerleştirme.

1.

Yapıt, güzelliğindeki sükunet ve üstü kapalı şiddetteki sarsıcılığı ile müzenin içindeki  tüm sergi oylumunu dönüştürüyor ve bu süreç içinde izleyicilerin sanatı deneyimleme biçimini de dönüşüme uğratıyor. Yerleştirme sıradan bir oylumu, izleyici ve sanat arasında karşılıklı bir etkileşime olanak verecek biçimde bir sualtı oyun alanına dönüştürüyor.

2.

625 adet denizaltı, parıldayan vinil iplerle tavandan asılarak farklı yüksekliklerde havada asılı tutuluyor. Bu anlatım tekniği, neredeyse bir akvaryumun sahip olduğu etkiyi yaratarak; galeriyi bir okyanusa, ve denizaltı filosunu bir balık sürüsüne durumuna getiriyor.

Amerika Birleşik Devletlerinin Tüm Denizaltıları‘nda renksiz kartondan yapılan 625 adet denizaltı modeli, 1897 yılında kullanılan SS-12′den bu yerleştirmenin tamamlandığı 1987 yılına kadar Amerikan Donanması tarafından kullanılan tüm denizaltıları gözler önüne seriyor. Arkadaki duvarın yüzeyinde tüm denizaltıların adları bulunuyor. Galerinin girişine konumlandırılan bir dosya, bu denizaltıların her birinin tarihini daha da ayrıntılandıran bir belge olarak sunuyor.

Burden‘in belirsiz bir duruş sergilediği yerleştirme, Birleşik Devletler Ordusuyla ilgili olarak karmaşık bir konuyu ele alıyor. Sanatçı, ne Birleşik Devletler donanmasını kutsuyor ne de ona yönelik bir yergide bulunuyor. Müzenin, küratörün ve hatta bizzat Burden’ın bile içinde olduğu etki oluşturucuların biçtiği perdelerden kurtararak; geleneksel görme deneyimini yıkıyor ve  izleyicilere, tamamen kendi sanatsal deneyimlerine dayanarak kendi düşüncelerini oluşturmalarına olanak veriyor; hatta zorluyor.

3.

Amerika Birleşik Devletlerinin Tüm Denizaltıları‘nı anlamak için izleyicinin bu yerleştirme ile etkileşime geçmesi gerekiyor. Yapıtının, izleyici tarafından, çevresinde dolaşılarak,  en iyi bakış açısı sağlayan noktalardan; yoğunluğunu, huzursuzluğunu ve tarafsızlığını kavramak için incelemesi gerekiyor.

Burden için, ulusal güvenlik, politika, savaş ve tarih gibi çok büyük bir önemi ve ağırlığı olan anlamsal içerikler, kişisel olarak deneyimlenmesi gereken kavramlar. Tarafsız bir duruşu içindeki Burden, bu yapıtla kendi izleyicilerine güç ve egemenlik üzerine kendi kendilerine öğrenebilecekleri bir ders sunuyor.

(Kaynak: collections.dma.org)