Suudi Arabistan’da deniz tuzu toplayan işçilerin barındıkları kulübeleri fotoğraflayan Aljohara Jeje’nin “Deniz Manzaralı Oda” başlıklı bu fotoğraf projesi, bu yıl 5.’si düzenlenen Archifoto yarışmasında ödül kazandı.
Jeje, bu yapıtlarıyla çağdaş yaşama ilişkin oluşmuş kalıplara eleştirel bir yorum ortaya koyduğu gibi; aynı zamanda insan topluluklarının ‘an’daki durumlarına ilişkin olarak, yapı üretme etkinliğinin nasıl kayıt tutuğunu da gözler önünde seriyor.
Mimarlık ve fotoğraf arasındaki ilişkiyi arttırma yönünde bir arayışı amacıyla düzenlenen Archifoto, 2022 yılında “Mimarlık ve Dünyanın Kaynakları” temasıyla gerçekleştirildi. Çalışmalarını Cidde’de sürdüren Aljohara Jeje tarafından hazırlanan “Deniz Manzara’lı Oda” başlıklı bu belgesel nitelikli fotoğraf dizisi, 5. Archifoto yarışmasında açıklanan kısa listedeki beş çalışma arasına girmişti.
Suudi Arabistan’daki bir köyde, varolan zorluklarla dolu çalışma ve yaşam koşullarına ek olarak malzeme yokluğunun da olduğu bir çevrede inşa edilen bu barınma birimleri, Jeje’nin ‘otodidaktik mimarlar’ olarak nitelendirdiği göçmen tuz işçileri tarafından tasarlanıyor ve inşa ediliyor. Deniz kıyısına dalgalarla sürüklenmiş ahşap parçalardan ve atık yapı gereçlerinden yapılan, ilkel yapısı ve basit biçimiyle bu tek göz evler, yapıcısının kişiliğini, beğenilerini ve seçimlerinde somutlaşan birbirinden farklı bireyselliklerini yansıtan bir görünümü ortaya koyuyor.
designboom.com
designboom.com
Bu türden bir mimariyi odağına alan, fotoğraflar, farklı bir kültürü yansıtırken; iklim değişikliğinin jeopolitik zorluklarını, göçmen işgünün karşılaştığı zorlukları, kıt gereçlerle bir yapı üretmenin yöntemlerini irdeleyici bir yaklaşımla ortaya koyuyor.
Jeopolitik sınırları tanımayan ve hiç kimseye ayrımcılık yapmayan iklim değişikliğinin toplumlar ve coğrafya üzerindeki oluşturduğu acımasız etkilere ilişkin olarak Jeje şunları söylüyor.
“Buradaki deniz tuzu kulübelerinde yaşama tutunmak bir sanat. Zaman geçtikçe, bu evler insan ya da doğanın müdahalesine karşı koyamayarak; ya kullanılmaz bir hale geliyor, ya da parçalanarak, bütünlüğün yitiriyor. Gezegenimizdeki insanoğlu için çok sert olan koşullarının hüküm sürdüğü burada ya da herhangi yerde, bir zamanlar konforlu evlerde yumuşak ayaklar altına serilen ama şimdi hiçe sayılan halılar, tüketici-atık reklamları, ünlü markaların görsellerinin üzerine yer aldığı brandalar ve her türden plastik ürün, burada izolasyon işlevi görüyor.”
designboom.com
.
designboom.com
designboom.com
Jeje, tuz işçilerinin durumuna yönelik gözlemlerini ve mimarlığın toplumsal işlevine ilişkin ara kesitini ise şu sözlerle ortaya koyuyor: “Mimarlık, kültürlerimizi kayıt eden bir meslek olmasıyla bilinir öte yandan bizlerin kim olduğunu ve ne istediğimizi de yansıtır. Fakat tüm toplumu nasıl temsil ettiği konusu ise başlı başına bir tasarım sorunsalı olarak ele alınarak değerlendirilmelidir. Başka hiç bir sanat dalı, insanların nasıl yaşadığını, çalıştığını ve çevresindeki dünya ile toplumsallaştığı daha somut biçimde gösteremez.”
(Kaynak: designboom.com)
